धानको गाभा किराको संक्षिप्त विवरण (गाभरो किरा)

धानको गाभा किरा, जसलाई नेपालीमा "गाभरो किरा" भनिन्छ, वैज्ञानिक नाम Scirpophaga incertulas हो। यो किरा नेपालको तराई क्षेत्रका धानखेतीमा प्रमुख कीटको रूपमा चिनिन्छ। यसले धानको बोटको गाभामा प्वाल पारेर भित्र पसेर भित्रबाट खाने गर्दछ, जसले बोटको विकासमा गम्भीर असर पार्दछ।

क्षतिको लक्षणहरू

• डेढ हर्ट (Dead Heart): बोटको बिचको पात सुकेर खुम्चिन्छ, जुन प्रजननपूर्व अवस्थाको लक्षण हो।

• सेतो टुप्पो (White Head): बाल फुल्ने समयमा बाल खाली हुने, जसले उत्पादनमा ठूलो हानि पुर्‍याउँछ।

नियन्त्रण उपायहरू

• जैविक नियन्त्रण: Trichogramma japonicum जस्ता परजीवी कीराको प्रयोगले गाभा किराको अण्डामा परजीविता गराएर नियन्त्रण गर्न सकिन्छ।

• संस्कृतिक उपायहरू: धान काटिसकेपछि गाभा नजिकैबाट काट्ने, खेतमा पानी जमाउने, र गोडमेल गर्ने जस्ता उपायहरू अपनाउनुपर्छ।

• रासायनिक नियन्त्रण: Chlorantraniliprole जस्ता कीटनाशकहरू प्रयोग गर्दा गाभा किराको नियन्त्रणमा प्रभावकारी देखिएको छ।